Na de hieronder weergegeven aanvankelijke studie naar het effekt van probitica bij M.E.(cvs) blijft het daaromtrent eerder stil. Het belang van Lactobacillus-stammen bleek ook uit een aantalandere piloot-studies. Wat ook meespeelt is het type en de hoeveelheid bakterieën dat uiteindelijk de darm bereikt (mede bepaald door de toediening-vorm). Uit een Indiaanse studie (echter in een dier-model) bleek dat inkapseling in zgn ‘alginate beads’ zou kunnen helpen. We hopen dat deze informatie onderzoekers kan blijven aansporen dergelijke behandelingen te optimaliseren!
Uit Singh PK et al. ‘Role of Lactobacillus acidophilus loaded floating beads in Chronic Fatigue Syndrome’ (Neurogastroenterol Motil. (2012) 24: 366-e170): >>Studies op gebied van de zgn. ‘enteric neuroscience’ hebben beschreven hoe darm-bakterieën direct kunnen communiceren met het centraal zenuwstelsel (CZS) via de vagale sensorische zenuw-vezels en het perifeer immuunsysteem. Er is overtuigend bewijsmateriaal voor het bestaan van een ‘brein-darm as’. De darm kan veranderingen in het CZS induceren. Researchers hebben lagere aantallen bifidobacterium- en hogere aantallen enterococcus-soorten bij CVS-patiënten gedocumenteerd. Probiotische melkzuur-producerende bakterieën bleken gastro-intestinale stoornissen te voorkomen/verlichten en het-cytokine profiel te normaliseren. Specifieke probiotica-stammen zouden de cytokine-secretie kunnen veranderen, als krachtige anti-oxidantia kunnen werken binnen en buiten het darmkanaal. Om de geclaimde voordelen te bekomen, moeten probiotica de plaats waar ze werken in voldoende grote aantallen kunnen bereiken. Het aantal levensvatbare probiotische cellen heeft de neiging te dalen in met probiotica aangevulde voeding-produkten en tijdens passage door de darm. Micro-encapsulatie (inkapseling in microscopische verzegelde capsules; semi-permeabele polymere gel-strukturen) is een techniek die wordt gebruikt om bakterieën te beschermen tegen ongunstige omstandigheden tijdens de produktie, opslag en transit door de darm.<<
Naast de hieronder beschreven bakterie-stammen is wellicht ook nog Bifidobacterium longum bv. infantis CCUG 52486 verder onderzoek waard. Onderzoekers van de University of Reading’ (V.K.) publiceerden (FEMS Immunol Med Microbiol. 2012) over een sterk immunomodulerend potentieel vergeleken met commerciële stammen (Bifidobacterium longum SP 07/3, Lactobacillus rhamnosus GG en Lactobacillus casei Shirota (LcS).). Verder zou de probiotische bakterie Escherichia coli Nissle 1917 (Mutaflor; dat ook wel eens aan M.E.(cvs)-patiënten wordt voorgeschreven) chronische inflammatoire darm-ziekten verbeteren maar er wordt in de literatuur gewezen op mogelijke bijwerkingen…
————————-
Nutr J. (2009) 8 (1):4
Effect of supplement with lactic-acid producing bacteria on fatigue and physical activity in patients with Chronic Fatigue Syndrome
Åsa Sullivan [1], Carl E Nord [1], Birgitta Evengård [1,2]
1) Division of Clinical Microbiology, Department of Laboratory Medicine, Karolinska University Hospital Huddinge, Karolinska Institutet, SE-141 86 Stockholm, Sweden
2) Division of Infectious Diseases, Department of Clinical Microbiology, Umeå University, Umeå, Sweden
SAMENVATTING:
Verstoringen van de intestinale microbiële ecologie en het immuunsysteem van de gastheer bleken betrokken bij de pathogenese van Chronische Vermoeidheid Syndroom. Van probiotische melkzuur-producerende bakterieën werd aangetoond dat ze gastro-intestinale stoornissen voorkomen en verlichten, en het cytokine-profiel normaliseren, wat een voordeel zou kunnen zijn voor patiënten die lijden aan Chronische Vermoeidheid Syndroom. Het doel van de studie was om het effekt te evalueren van Lactobacillus paracasei sp. paracasei F19, Lactobacillus acidophilus NCFB 1748 en Bifidobacterium lactis Bb12 op vermoeidheid en lichamelijke aktiviteit bij CVS-patiënten.
15 patiënten die voldeden aan de criteria voor Chronische Vermoeidheid Syndroom, vastgesteld door internationale researchers op dat gebied aan het Amerikaanse ‘Centre for Disease Control and Prevention’ in 1994, werden opgenomen in de studie. De patiënten hadden hoge scores voor vermoeidheid-ernst en invaliditeit. Tijdens de eerste 2 weken werden baseline observaties (zonder behandeling) gedaan, gevolgd door 4 weken inname van een probiotisch produkt en 4 weken follow-up. De vermoeidheid, gezondheid en fysieke aktiviteit werden bepaald d.m.v. de Visuele Analoge Schalen en de SF-12 ‘Health Survey’. Faeces-stalen werden verzameld en de normale microflora geanalyseerd.
Neurocognitieve funkties verbeterden tijdens de studie-periode terwijl er geen significante veranderingen wat betreft scores voor vermoeidheid en lichamelijke aktiviteit optraden. Er deden zich geen grote wijzigingen voor in de gastro-intestinale microflora. Op het einde van de studie meldden 6 op 15 patiënten dat ze waren verbeterd volgens de beschreven bepaling.
De bevindingen van deze studie dat verbetering van de gezondheid mogelijk is, zou een aanmoediging moeten zijn voor verdere studies met interventies met probiotica bij patiënten met CVS.
Achtergroud
[…]. De etiologie en pathophysiologie van CVS blijft ongekend […]. Onder de factoren die betrokken bleken bij het triggeren of mediëren van het verloop waren infektueuze aandoeningen, aandoeningen van het immuunsysteem, neuro-endocriene abnormaliteiten en neuropsychologische stoornissen. Er werd gesuggereerd dat immuniteit-dysfunkties die werden gezien bij CVS-patiënten verantwoordelijk zijn voor een aantal van de beschreven symptomen. CVS-patiënten hebben een cytokine-onevenwicht in het perifeer bloed en het immuunsysteem neigt naar een T-helper (Th) 2 type immuniteit-patroon. Dit wordt weerspiegeld in de hoge incidentie van allergieën bij CVS-patiënten. Verder werd een co-morbiditeit tussen CVS en ‘irritable bowel syndrome’, [IBS; prikkelbare darm sydroom] geïdentificeerd in een aantal studies, en een hoge graad van overlappende symptomen werd gerapporteerd. IBS is een funktionele darm-aandoening gekenmerkt door symptomen van abdominale pijn of ongemak die geassocieerd zijn met verstoorde ontlasting. Er is bewijsmateriaal dat suggereert dat de intestinale microflora bij patiënten met IBS verschillen van die bij gezonde individuen en dat de patiënten een abnormale vertering van voedsel-residuen hebben. De intestinale microflora bij CVS-patiënten bleken ook gewijzigd, met lage waarden voor Escherichia coli en Bifidobacterium-soorten, en met significant verhoogde aantallen enterococcen vergeleken met gezonde controles. Een gestegen aantal Candida albicans in de faecale microflora bij CVS-patiënten tijdens de acute ziekte-fase werd ook gemeld [Evengård B, Gräns H, Wahlund E, Nord CE. Increased number of Candida albicans in the faecal microflora of Chronic Fatigue Syndrome patients during the acute phase of illness. Scand J Gastroenterol (2007) 42: 1514-5]. Er werd ook op gewezen dat oxidatieve stress en voedsel-intolerantie betrokken kan zijn bij de pathogenese van CVS en de symptoom-presentatie. Het is nog onzeker of oxidatieve stress een oorzaak is of een resultaat van de ziekte. Verscheidene anti-oxidanten bleken echter beloftevol als onderdeel van CVS behandel-protocollen. De informatie over voedsel-intolerantie en CVS is beperkt maar er zijn aanwijzigingen voor een verlichting van symptomen en afname van vermoeidheid wanneer voedsel-eliminatie protocollen worden gevolgd.
Er is meer en meer bewijs dat consumptie van voedsel dat micro-organismen bevat, voordelig is bij preventie en behandeling van gastro-intestinale aandoeningen. Er werden meerdere proeven naar het effekt van probiotica bij IBS uitgevoerd [Lacteol Fort (Lactobacillus acidophilus LB); Lactobacillus plantarum 299v; Lactobacillus casei GG]. De toediening van probiotica resulteerde in verminderde winderigheid en abdominale pijn in 3 studies. In één studie waar ‘enterocoated’ [beschermd tegen maagzuur zodat de bakterieën levend in de darm geraken] tabletten werden gebruikt en in één waar een lagere concentratie probiotische lactobacillen werden toegediend, werd echter geen effekt gezien.
Stammen van lactobacilli en bifidobacteria werden onderzocht op hun anti-oxidatieve aktiviteit. Er werden meerdere soorten geïdentificeerd die in staat zijn metal-ionen te binden, reaktieve zuurstof soorten op te ruimen en die reducerende aktiviteit hebben. Isolaten van lactobacilli uit de menselijke darm bleken ook sterke stimulators van interleukine-12 (IL-12) uit monocyten. Er werd gesuggereerd dat supplementen met melkzuur-producerende bakterieën naast het modifiëren van de microflora, ook het immuun-fenotype kunnen veranderen en de neiging naar Th2-type (dat allergieën bevordert) corrigeren. Probiotische lactobacillen bleken verder nuttig bij de behandeling van voedsel-allergie. Er werd gesuggereerd dat melkzuur-producerende bakterieën als therapeutica bij de behandeling van CVS konden worden gebruikt [AC Logan, A Venket Rao, D Irani: Chronic Fatigue Syndrome: lactic acid bacteria may be of therapeutic value. Med Hypotheses (2003) 60: 915-23]. Mogelijke voordelen voor CVS-patiënten zouden kunnen zijn: de regulering van de samenstelling van de microflora, de impact op het cytokine-evenwicht en de anti-oxidante werking van de probiotische stammen. Er werden nog geen studies uitgevoerd naar de effekten van probiotica bij CVS.
De doelstelling van de studie was het evalueren van het effekt van Lactobacillus paracasei sp. paracasei F19, Lactobacillus acidophilus NCFB 1748 en Bifidobacterium lactis Bb12 op vermoeidheid en lichamelijke aktiviteit bij CVS-patiënten.
Methodes
Patiënten
15 patiënten (10 vrouwen & 5 mannen) – 1994 CDC criteria voor CVS […]. […] hoge scores voor vermoeidheid en invaliditeit. Gemiddelde leeftijd 43 jaar (30-56, 45 voor de vrouwen & 39 voor de mannen). Geen van de patiënten had anti-microbiële middelen gebruikt binnen de voorafgaande 3 maand. De patiënten hadden geen lactose-intolerantie of onderliggende chronische inflammatoire ziekten. […].
Ontwerp van de proef
Open ‘pilot’-studie met een totale duur van 10 weken per deelnemer. Tijdens de eerste 2 weken werden ‘baseline’ waarden bepaald zonder behandeling (gemiddelden voor faecale microflora en calprotecine [ontsteking-remmend eiwit geproduceerd door neutrofiele granulocyten & monocyten; labo-bepaling om vast te stellen of een chronische darm-ontsteking is]); vervolgens 4 weken behandeling en 4 weken follow-up.
Toediening van het supplement
[…] twee maal daags (2 dl x 2) gedurende 30 dagen – start op dag 14. Het produkt bevatte 108 ‘colony forming units’ (cfu)/ml [bij cultuur, opkweken op een geschikte voedingsbodem, groeit elke levensvatbare bakterie uit tot een ‘kolonie’] van de stammen Lactobacillus F19, L. acidophilus NCFB 1748 en B. lactis Bb12 (Cultura Dofilus Natural Yogurt, Arla Foods, Stockholm, Sweden). Het vet-gehalte was 1,5%.
Vermoeidheid en lichamelijke aktiviteit
Bij ‘baseline’ (dag 0), aan het eind van de behandeling (dag 42) en aan het einde van de studie (dag 70) werden de patiënten beoordeeld d.m.v. de ‘Visuele Analoge Schalen ‘(VAS) om de intensiteit van symptomen (vermoeidheid, spier- en neurocognitieve symptomen zoals subjectief gerapporteerde aantasting van het korte-termijn geheugen en capaciteit om zich te concentreren) te meten. De door patiënten zelf-gerapporteerde niveau van fysiele aktiviteit en algemene gezondheid-toestand werden gemeten via de ‘SF-12 Health Survey’ (wekelijks).
Aan het eind van de studie werd de patiënten gevraagd de behandeling te evalueren d.m.v. een vier-punten schaal: volledig herstel, verbetering, onveranderd of verergering van symptomen.
Staalname-procedures – faeces-monsters
Stoelgang-specimen werden verkregen vóór toediening van het probiotisch produkt (dag 0 & 14), op de laatste dag van toediening (dag 42) en ná toediening (dag 70). Er werden faeces-stalen verzameld in steriele plastic bekers en die werden ingevroren bij -70°C tot aan de bepaling.
Faecale calprotectine- concentraties
[…] Van faecaal calprotectine werd aangetoond dat het nauw correleert met macroscopische en histologische inflammatie van de dikke-darm. De stoelgang-stalen werden voorbereid en geanalyseerd volgens de instrukties van de producent (Calprest Eurospital SpA, Trieste, Italië). […] ELISA-bepalingen gebeurden op de bovenstaande vloeistof.
Microbiologische procedures
[…] Aërobe kweek (24 uur bij 37°C) en anaërobe kweek (48 uur bij 37°C) […]. Na incubatie werden de verschillende kolonie-types geteld, geïsoleerd en geïdentificeerd tot op het geslacht. […] Enterobacteriaceae: API 20E test-kit. Anaërobe micro-organismen: gas-vloeistof chromatografie van glucose-metabolieten. De ondergrens voor detektie was 102 micro-organismen per gram faeces.
Naleving
Kolonies lactobacillen die morfologisch leken […] op Lactobacillus F19 werden onderzocht via PCR. Dit werd gedaan om de ‘compliance’ te controleren.
Statistische analyses
[…]
Resultaten
Vermoeidheid
Wanneer de VAS gemiddelden werden geanalyseerd, werd een significant verschil gevonden voor neurocognitieve funktie, deze verbeterde (p = 0,040) […]. Zowel vrouwen als mannen melden verbetering en verslechtering van vermoeidheid, spier-symptomen en van neurocognitieve funktie.
Gezondheid en fysieke aktiviteit gemeten via SF-12
Er werd een duidelijke vermindering van het gezondheid-niveau (fysiek en mentaal) gerapporteerd bij ‘baseline’ (dag 0), vergeleken met de algemene Zweedse bevolking. [...]
Er was geen significante verandering tijdens de behandel-periode en de follow-up.
Op individuele basis waren er verschillen: sommige individuen meldden verbetering van één of beide types gezondheid terwijl anderen geen verandering of verslechtering ondervonden. 4 van de 10 vrouwen rapporteerden een verbetering qua lichamelijke gezondheid en 2 qua mentale gezondheid op dag 70. 1 van de 5 mannen gaf een verbetering aan qua fysieke gezondheid 1 qua mentale gezondheid. [...]
Respons-rapportering door de inviduen
6 van de 15 patiënten meldden dat ze verbeterden bij het vragen naar 4 opgegeven alternatieven: verslechtering (1 V), geen verbetering (5 V + 3 M), verbetering (4 V + 2 M) en volledige herstel (geen).
Faecale concentraties calprotectine
De waarden voor faecaal calprotectine waren normaal bij alle patiënten (< 50 mg/kg faeces), hoewel 3 patiënten af en toe hogere waarden hadden […].
Gastro-intestinale microflora
Er werden geen statistisch significante wijzigingen qua aërobe intestinale microflora gevonden, terwijl er verhoogde aantallen lactobacilli op dag 42 en veillonella [Gram-negatieve anaërobe, lactaat-fermenterende coccen] op dag 70 waren. De probiotische stam Lactobacillus F19 werd bij alle 42 patiënten teruggevonden.
Bespreking
Door de complexiteit van de oorzaak van CVS is het niet aannemelijk dat één enkele farmacologische stof kan worden gevonden die alle patiënten zal genezen. De grote impact op de maatschappij wijst ook op de noodzaak om behandelingen via andere mechanismen te vinden. Aangezien de darmen een belangrijk orgaan zijn voor gezondheid-evenwicht, is het gebruik van probiotica als “anti-vermoeidheid-voedsel” een verleidelijke behandeling; zowel bekeken vanuit het standpunt van de kosten en beschikbaarheid als wat betreft biologische funkties, aangezien het neurocognitief systeem beïnvloed kan worden door immuun-reakties die cytokines en anti-oxidanten omvatten. De theoretische achtergrond is dus soliede genoeg om een interventie te rechtvaardigen. Gerapporteerde verstoringen van de darm-flora konden in deze studie niet worden gereproduceerd. Het ontwerp omvatte een periode van ‘baseline’ observatie, behandeling en follow-up. De patiënten waren hun eigen controles. Het voordeel hier is dat verstorende factoren die tussen individuen bestaan en de flora aantasten (dieet en ander dagelijks gedrag) onder controle zijn. Aangezien CVS echter een fluctuerend natuurlijk verloop kent, kan dit de uitkomst hebben beïnvloed. Door het opnemen van een voldoende groot aantal patiënten kon dit onder controle worden gehouden. De huidige studie is een ‘pilot’-studie.
Een ander commentaar dat dikwijls wordt gemaakt, is dat het placebo-effekt bij deze aandoening hoog kan zijn, omwille van de subjectieve aard. Er werd echter aangetoond dat de placebo-effekten bij CVS laag zijn.
De verschillende responsen bij patiënten tonen de heterogeniteit aan van de patiënten-populatie. Studies hebben de nood aan sub-groepering van patiënten aangewezen of zelfs van een nieuwe definitie voor het syndroom. Wanneer het gemiddelde wordt berekend, blijkt er geen invloed van de interventie maar voor individuen afzonderlijk kan het een duidelijk effekt geven (verbetering of verergering). Het laag aantal individuen maakt het onmogelijk geslacht-verschillen te bestuderen. Er is een significante verbetering voor de bestudeerde populatie qua neurocognitieve funkties, zoals aangetoond bij het einde van de follow-up (dag 70). Ook meldde bijna de helft van de individuen verbetering […] en een aantal individuen rapporteerde verbetering qua algemene gezondheid […].
Wat zeer duidelijk is, is de ernst van de aandoening […]. Zowel vrouwen als mannen melden fysieke en mentale gezondheid die lager is dan de norm voor de algemene Zweedse bevolking van 75 jaar of erboven. Amerikaanse studies tonen dat CVS zo invaliderend kan zijn als Multipele Sclerose, lupus, Reumatoïde Artritis, hart-ziekte, nier-ziekte in het laatste stadium, chronische obstruktieve long-ziekte en gelijkaardige chronische aandoeningen.
[…] Onze bevindingen bevestigen dat dit een kostelijke aandoening is voor de gemeenschap maar de verstoring van lichamelijk en mentale gezondheid voor de individuen is ernstig en de aandoening dient serieus te worden genomen door medische professionals.
Besluit
De bevindingen van deze studie dat verbetering van de gezondheid mogelijk is, zou verdere studies met probiotica-interventies bij patiënten met CVS moeten aanmoedigen.
De uitdaging voor de toekomst is het identificeren van ‘responders’ op de therapie met probiotica aangezien deze ‘pilot’-studie aantoont dat sommige individuen reageren met minder vermoeidheid, minder lichamelijke symptomen en betere neurocognitieve funkties.
————————-
Een Canadese groep rapporteerde ook over probiotica en de emtionele symptomen bij CVS (Rao AV et al. A randomized, double-blind, placebo-controlled pilot study of a probiotic in emotional symptoms Chronic Fatigue Syndrome. Gut Pathog. (2009) 1: 6). Samengevat:
Research toont dat patiënten met CVS […] veranderingen qua intestinale microbiële flora vertonen. Andere studies suggereerden dat pathogene en niet-pathogene darm-bakterieën stemming-symptomen zouden kunnen beïnvloeden […]. In deze ‘pilot’-studie, kregen 39 CVS-patiënten dagelijks gedurende 2 maanden 24 miljard ‘colony forming units’ Lactobacillus casei Shirota (LcS) of een placebo (gerandomiseerd). […] We vonden een significante toename van zowel Lactobacillus en Bifidobacteria bij degenen die LcS kregen, en er was ook een significante afname qua ongerustheid bij degenen die het probioticum kregen (p = 0.01). Deze resultaten bieden verder ondersteuning voor de aanwezigheid van een darm-brein raakvlak, dat zou kunnen gemedieerd worden door microben die in het darmkanaal verblijven of er doorheen gaan.
